W polskim prawie została zawarta specjalna ochrona przed emeryturą, której głównym celem jest zabezpieczenie interesów przyszłego emeryta. Obowiązuje ona na cztery lata przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego, a objętej taką ochroną osoby, nie można w tym czasie zwolnić
Ochrona przedemerytalna – definicja oraz najważniejsze informacje
Tuż przed przejściem na świadczenie emerytalne pracownik otrzymuje specjalny przywilej polegający na gwarancji dalszego zatrudnienia, aż do uzyskania określonego wieku. W polskim prawie reguluje to artykuł 39 Kodeksu Pracy:
Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku.
„Z przytoczonego powyżej artykułu jasno wynika, że wiek ochronny przed emeryturą wynosi w Polsce 4 lata. W praktyce oznacza to, że w ciągu tego okresu nad pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę roztaczana jest pełna ochrona przedemerytalna. W tym też okresie umowa o pracę nie może zostać rozwiązana, jeśli zatrudniona osoba nie popełni rażących wykroczeń, przestępstwa oraz będzie zdolna do pracy” – wyjaśnia ekspert z https://www.aasapolska.pl/
Po upływie czterech lat oraz po osiągnięciu pełnego wieku emerytalnego przez pracownika wygasa okres ochronny. Emerytura będzie wówczas wypłacana w pełnej wysokości, licząc od pierwszego dnia po „upływie ochrony”.
Ochrona przedemerytalna – co obejmuje?
Okres ochronny pracownika zabezpiecza go nie tylko przed samym zwolnieniem, ale też przed nieuzasadnionymi modyfikacjami umowy stosunku o pracę. Pracodawca nie może obniżyć wysokości wynagrodzenia ani też zmienić warunków pracy na niekorzyść pracownika. Mogą natomiast zostać wprowadzone modyfikacje umowy korzystne dla osoby zatrudnionej. Osiągając wiek przedemerytalny, pracownik nadal może otrzymywać podwyżki oraz inne benefity socjalne.
„Osoba znajdująca się pod ochroną przedemerytalną nie może również zostać przymuszana przez pracodawcę do samodzielnego złożenia wypowiedzenia. Wszelkiego rodzaju mobbing, szykany lub próby nierównego traktowania względem innych zatrudnionych są całkowicie niezgodne z prawem. Takie praktyki są nieuczciwe i należy je zgłaszać do odpowiednich organów państwowych” – tłumaczy specjalista z aasa.
Warto jednak pamiętać o tym, że ochrona przedemerytalna nie jest przyznawana osobom wykonującym pracę w ramach umów cywilnoprawnych takich jak umowa o dzieło lub umowa zlecenie.
Jak wyliczyć okres ochronny przed emeryturą?
Na przestrzeni ostatnich kilku lat dość mocno zmieniała się ochrona przedemerytalna. Rok 2018 przyniósł obniżenie minimalnego wieku emerytalnego, co było powrotem do przepisów obowiązujących przed rokiem 2013. Okres ochronny przed emeryturą w 2018 roku również wynosił 4 lata, ale ze względu na wyższy wiek wynoszący 67 lat zarówno dla kobiet jak i dla mężczyzn, był obliczany nieco inaczej.
Obecnie jednak obowiązują przepisy wynikające z ustawy z dnia 16 listopada 2016 roku i zgodnie z Kodeksem Pracy, aby obliczyć okres ochronny, wystarczy odjąć 4 lata od minimalnego wielu emerytalnego w Polsce. W 2020 roku wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. W przypadku wystąpienia wątpliwości można skorzystać z narzędzia, jakim jest kalkulator wieku emerytalnego lub zasięgnąć porady w lokalnym oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Ochrona przedemerytalna a umowa na czas określony
Umowy o pracę zawarte na czas określony często są trudne w interpretacji, chociaż w ciągu kilku ostatnich lat widać znaczące zmiany „na plus” dla pracowników. Świadczą tym wyroki Sądu Najwyższego oraz Trybunału Konstytucyjnego. W szczególności warto tutaj przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2014 roku o sygnaturze akt II PK 50/14 oraz Wyrok Trybunału Konstytucyjnego o sygnaturze akt P 133/15. Z obu powyższych dokumentów wynika, że wygaśnięcie umowy o pracę na czas określony w okresie, w którym aktywna jest ochrona przedemerytalna, podtrzymuje ją i nakłada obowiązek przedłużenia stosunku pracy z osobą zatrudnioną.
Kiedy można zwolnić pracownika w okresie ochronnym?
Ochrona przedemerytalna jest przywilejem, który dotyczy bez wyjątku każdego pracownika zatrudnionego w ramach umowy o pracę. Osoba taka nie może zostać zwolniona, chyba że dojdzie do jednego z regulowanych prawnie wyjątków. Może tak się stać w przypadku:
- niezdolności do dalszej pracy oraz uzyskania przez pracownika prawa do renty,
- poważnych przewinień lub zaniedbań ze strony pracownika związanych z piastowanym przez niego stanowiskiem,
- rażącego niewywiązywania się pracownika z powierzonych mu zadań,
- popełnienia przez pracownika przestępstwa względem pracodawcy,
- popełnienia przez pracownika przestępstwa skutkującego pobytem w zakładzie karnym,
- utraty przez pracownika uprawnień niezbędnych do dalszego wykonywania powierzonego mu zawodu.
Ochrona pracownika przed emeryturą może również zostać zdjęta w szczególnym przypadku takim jak ogłoszenie przez pracodawcy upadłości lub likwidacji całego zakładu pracy. W takiej sytuacji rozwiązanie stosunku pracy zostanie przeprowadzone na mocy innych przepisów.
Do rozwiązania stosunku o pracę może także dojść za porozumieniem obu stron. Wówczas pracownik musi z własnej woli zgodzić się na rezygnację z pracy oraz złożyć wypowiedzenie.
Więcej informacji o autorze znajdziesz tutaj.
